گفتگو درباره حقوق افراد دارای معلولیت، برای ترویج‌گران این حوزه بسیار مهم است. ابزار و روش‌های مختلفی می‌توانند در شکل‌گیری گفتگو پیرامون این موضوع کمک کنند. یکی از این ابزار که در این نوشتار به معرفی آن می‌پردازیم، ابزار «درخت حقوق» است.
منبع این نوشتار، کتاب «دسترسی به حقوق بشر: آری! ترویج و عمل در زمینه حقوق افراد دارای معلولیت» است که در یک کتاب درسی نوشته خانم نانسی فلاورز (Nancy Flowers) توسط نشر مرکز حقوق بشر دانشگاه مینه سوتا منتشر شده است. این نشریه برنامه درسی جامعی در زمینه حقوق بشری افراد دارای معلولیت است که توسط کارشناسان حقوق افراد دارای معلولیت و براساس قوانین بین‌المللی حقوق بشر و اصول ترویج‌گری طراحی شده است.
هدف این نشریه قرار دادن حقوق افراد دارای معلولیت در چهارچوب حقوق بشر است؛ با این دیدگاه که ممکن است این حقوق به شکل متفاوتی برای افراد دارای معلولیت کاربرد داشته باشند.
ترویج‌گران می‌توانند از این ابزار در تدریس یا شروع گفتگو درباره معنا و عملکرد حقوق افراد دارای معلولیت بر اساس CRPD (کنوانسیون بین‌المللی حقوق افراد دارای معلولیت) و دیگر اسناد بین‌المللی حقوق بشر استفاده کنند.
درخت حقوق
هدف: درک این که دامنه حقوق بشر شامل افراد دارای معلولیت می‌شود
وقت: چهل و پنج دقیقه
لوازم: طرح تنه درخت بر ورقه‌های بزرگ کاغذ/ ده بریده کاغذی از شاخه‌ها، برگ‌ها و میوه‌ها که می‌توان روی آنها نوشت
متن خلاصه اعلامیه جهانی حقوق بشر(UDHR) و بند سوم و چهارم کنوانسیون بین‌المللی حقوق افراد دارای معلولیت ( CRPD)
۱. توضیح هدف
به گروه تاکید کنید که افراد دارای معلولیت مانند همه انسان‌ها دارای یک سری حقوق بشری می‌باشند. توضیح دهید که برای به دست آوردن این حقوق، افراد دارای معلولیت باید بدانند که چه حقوقی دارند و چه کار‌هایی باید انجام شود تا به این حقوق احترام گذاشته شود، از آنها محافظت شود، و بالاخره چگونه باید این حقوق را عملی کنند.
۲. طوفان ذهنی
شرکت‌کنندگان را به گروه‌های کوچک تقسیم کنید. به هر گروه یکی از صفحه‌های بزرگ با تنه درخت و ده عدد از هر کدام از شاخه‌ها، برگ‌ها و میوه‌ها بدهید (مجموعا ۳۰ عدد). روند کار را این‌طور به هر گروه از شرکت‌کنندگان توضیح دهید:
گام نخست: ده اصل از اصول UDHR را انتخاب کنید و روی ده شاخه بنویسید و به تنه درخت بچسبانید.
گام دو: روی هر شاخه یک برگ نصب کنید و روی آن بنویسید که چگونه این اصول به حقوق افراد دارای معلولیت ربط دارد. می‌توانید از متن بند سه و چهار CRPD برای به دست آوردن درک بهتر از این اصول استفاده کنید.
گام سه: روی هر شاخه یک میوه نصب کنید و روی آن عملی که دولت می‌تواند برای تضمین حقوق افراد دارای معلولیت انجام دهد را بنویسید.
برای مثال:
شاخه: حق برابری در مقابل قانون (بند هفت UDHR)
برگ: حق آزادی در انتخاب محل زندگی
میوه: تصویب قوانینی که از حق استقلال افراد دارای معلولیت در تصمیم‌گیری برای خود دفاع می‌کنند
۳. گزارش و تحلیل
وقتی که همه گروه‌ها درخت‌های خود را تکمیل کردند آنها را به دیوار نصب کنید و از هر گروه بخواهید که محتوای چند شاخه از درختشان را بخوانند و برای دیگران توضیح دهند که:
- کدام اصول UDHR توسط بیش از یکی از گروه‌ها انتخاب شده است؟
- برداشت هر گروه از این اصول مشترک از چه نظر متفاوت بوده است؟
- صحبت کردن درباره کدام یک از حقوق افراد دارای معلولیت سخت‌تر بوده است؟ آیا انتخاب موضوع برای هر شاخه دشوار بوده؟ چرا؟
از درخت‌های گروه‌ها یک یا دو مثال را انتخاب کنید و بند‌های مربوطه را در متن CRPD پیدا کنید تا ببینید برای تحقق آن حقوق در کنوانسیون به چه مواردی اشاره شده است.
۴. بحث
حقوق افراد دارای معلولیت با حقوق انسانی یکسان هستند، اما گاهی ممکن است کاربرد آنها برای افراد دارای معلولیت متفاوت باشد. می‌توانید از این سوال‌ها برای بحث گروهی در این خصوص استفاده کنید:
- CRPD در مقایسه با UDHR چگونه به طور جزئی‌تر حقوق افراد دارای معلولیت را تشریح می‌کند؟
- CRPD از چه نظر به دولت‌ها کمک می‌کند که مسئولیت‌های خود را برای دفاع از حقوق بشری افراد دارای معلولیت شناسایی کنند؟
ترجمه: مدرسه پرتو